اولین یادداشت قرن پانزدهم هجری خورشیدی

عادت به تبریک‌های کلیشه‌ای برای نوروز ندارم، معمولا هم سعی می‌کنم متنی که روی آن فکر کرده باشم برای دوستان و آشنایان ارسال نمایم.

چون حس می‌کنم با این عمل، کار تبریک نوروز را هم به ابتذال رفع تکلیف  نکشانده‌ام.

اما امسال به موضوعی برخوردم که ترجیح دادم به بهانه عید به آن نیز بپردازم..

با تبریک سال نو و عرض شادباش به همه دوستان برگردیم به موضوع بحث‌برانگیز امسال...

آیا لحظه تحویل سال هنوز در قرن چهاردهم هستیم یا وارد قرن پانزدهم شده‌ایم؟!

امسال در فضای مجازی معمایی مطرح شده به مانند معماهای مرغ و تخم‌مرغ که آیا اول این بوده است یا آن؟ ظاهرا دست گذاشتن روی باگ‌های ذهنی افراد جذابیت‌های منحصر به فرد خود را تولید می‌کند و انها را گرفتار در رفت‌وبرگشت بین دو نقطه. گویا ما هم علاقمندیم بین دو نقطه پاندول‌وار حرکت کنیم.

 بچه‌ای متولد می‌شود در لحظه صفر و بعد از ۳۶۵ روز می‌شود یک ساله.

یعنی اگر این بچه یکم فروردین ۱۳۰۰ متولد شده باشد، در یکم فروردین ۱۳۰۱ می‌شود یک ساله و در یکم فروردین ۱۳۰۲ می‌شود دو ساله و..............در یکم فروردین ۹۸ می‌شود ۹۸ ساله و در یکم فروردین ۹۹ می‌شود ۹۹ ساله و در یکم فروردین ۱۴۰۰ می‌شود ۱۰۰ سال تمام. در نتیجه لحظه بعد از تحویل سال ما وارد قرن پانزدهم شده‌ایم و در فروردین ۱۴۰۱ ما یک سالگی قرن پانزدهم را جشن خواهیم گرفت.

 حال این وسط برخی از افراد وارد این بحث شده‌اند که چون اول فروردین سال یکم جلالی مبدا تقویم جلالی، در حوالی قرن پنجم، به صورت قراردادی از سال یکم شروع شده، پس بر این اساس باید شمارش را از سال یکم معیار گرفت و ۱۴۰۱ را پایان قرن تصور کرد!!!

 عده‌ای از ریاضی‌دانان و منجم‌های زمان به فرمان خواجه نظام‌الملک که عبارتند بودند از: حکیم عمر خیام، ابوحاتم مظفر اسفزاری، ابوالعباس لوکری، محمد بن احمد معموری، میمون بن نجیب واسطی، ابن کوشک بیهقی مباهی و در رأس آنان ابوالفتح عبدالرحمان منصور خازنی در ۳ رمضان ۴۷۱ هجری قمری تقویم جلالی را تدوین کردند.

 در حالی که خود ریاضی‌دان‌ها و منجم‌های تنظیم کننده این تقویم تاریخ را ۱۸ روز جابجا کرده‌اند (یعنی ۱۸ روز را به صورت قراردادی از تاریخ حذف کرده‌اند) تا تطابق کامل گاه‌شماری یزدگردی با نظام جدید تقویمی یعنی گاه‌شماری جلالی داشته باشد. زیرا گاه‌شماری یزدگردی سال کبیسه نداشت و عدم توجه به این نکته باعث شده بود نقطه اعتدال بهاری به ۱۹ فروردین منتقل شود. سال صفرم شمسی برای مردم آن زمان قابل تصور نبود، برای ماهم امروز قابل تصور نیست.

 فکر نمی‌کنم کسی کودک تازه متولد شده، که ساعتی از تولدش می‌گذرد، کودکی یک ساله تصور نماید. قرار داد عقلانی این است که شما بایست مرحله‌ای را طی نمایید تا مصداق آن دستاورد شوید. قرن اول، ۹۹ ساله بوده و از قرن دوم قرن‌های ما صد ساله شدند، تا از منطق حاکم بر اعداد پیروی نمایند. 

 ما هیچ کودک تازه متولد شده‌ای را یک ساله نمی‌دانیم. منتظر می‌مانیم تا یک سال‌اش تمام شود. از یکم فروردین ۱۴۰۰ تا یکم فروردین ۱۴۰۱ ما در حال طی یک سالگی قرن پانزدهم هستیم.

تبریک دوباره به خاطر این شروع، با امید تجربه روزهای خوب در این قرن. سال‌های پایانی قرن سال‌های سخت و نفس‌گیری هستند، زمان آخرین دست‌و‌پاهای خود را برای زنده ماندن می‌زند، اما نهایت شروع دوباره، لاجرم با بهار به زودی آغاز می‌شود و زمستان رفتنی‌ست.

فریبرز نعمتی

@tammollaat